Blocked duct ท่อน้ำนมอุดตัน
การอุดกั้นการไหลของน้ำนมเป็นระยะเวลานานอาจะส่งผลทำให้เกิด ซึ่งทำให้คุณแม่มีอาการเจ็บปวดเต้านมและไม่สุขสบาย แต่ไม่มีไข้ ลักษณะของท่อน้ำนมอุดตัน จะเป็นก้อนไตแข็ง ๆ ที่บริเวณเต้านม โดยที่ไม่ได้เป็นการตั้งเต้า บางครัั้งอาจมีอาการเส้นเลือดปูดออกมาอย่างเห็นได้ชัด ลูกดูดนมไม่ออก หรือดูดได้เพียง 20% และอาจพบจุดสีขาวที่หัวนม (White dot) และท่อน้ำนมอุดตันอาจนำไปสู่อาการเต้านมอักเสบได้
การดูแลรักษามีเป้าหมายคือการระบายน้ำนม ไม่ว่าจะเป็น การประคบอุ่น อาบน้ำอุ่น ลดอาหารที่มี ไขมัน การนวดด้วยตนเอง
สาเหตุ
สาเหตุจากคุณแม่
ปัญหาที่บริเวณหัวนม เช่น เจ็บหัวนม หัวนมบอด เป็นต้น
พฤติกรรมที่ส่งเสริมให้ท่อน้ำนมอุดตัน เช่น สวมเสื้อผ้าที่รัดแน่นเกินไป
พฤติกรรมการเลี้ยงลูกที่ไม่เหมาะสม เช่น ให้ลูกดูดนมไม่ถูกวิธี ทารกอมไม่ลึกถึงลานนม ดูดไม่เกลี้ยงเต้า ดูดเพียงเบา ๆ คุณแม่ให้นมลูกในท่าที่ไม่ถูกต้อง เป็นต้น
สาเหตุจากทารก
ทารกดูดนมไม่มีประสิทธิภาพเนื่องจากภาวะลิ้นติด
อาการและอาการแสดง
ในระยะแรกมารคาจะให้ประวัติว่าการไหลของน้ำนมผิดปกติไปจากเดิม เช่น น้ำนมไม่ไหล ไหล
น้อยลงน้ำนมที่ไหลพุ่งออกจากท่อน้ำนมนั้นมีขนาดเล็กลง หรือบางท่อไม่มีน้ำนมออกมาต่อมาจะรู้สึกไม่
สุขสบาย ปวดเค้านม มีใช้ หนาวสั่น อ่อนเพลีย คลำเค้านมได้เป็นก้อนแข็ง เจ็บเต้านมข้างที่เป็นไตแข็ง
เมื่อบีบน้ำนมจะพบว่าสีของน้ำนมไม่สม่ำเสมอและมารคาจะมีอาการเจ็บแสบเหมือนไฟช็อดไปตามเส้น
ของท่อน้ำนมในเต้านม คุณแม่ที่เจ็บปวดมากจะไม่อยากสัมผัสเต้านม ไม่อยากให้ลูกน้อยดูดนม หรือทนกับ
อาการเจ็บปวดมากจนทำให้มีอาการมากขึ้น และกลายเป็นเต้านมอักเสบ (Mastitis) ท่อน้ำนมที่อุดตัน ไม่
ได้รับการแก้ไขจะกลายเป็นกาแลคโตซีล (Galactocele) ซึ่งทำให้เค้านมขยายใหญ่ คลำได้เป็นก้อน และมี
อาการปวดเมื่อบีบเด้านม และน้ำนมจะมีลักษณะเป็นครึมข้นสีขาวนวล
ผลตรวจเต้านมด้วยการดู (Inspection) อาจพบว่าลักษณะภายนอกของเต้านมโดยทั่วไปเหมือนเต้า
นมปกติ บางครั้งจะพบท่อน้ำนมนูนขึ้นมาตามเส้นแนวใต้ผิวหนัง อาการของภาวะท่อน้ำนมอุดดันดังกล่าว
อาจพบทีละข้าง หรือเกิดขึ้นสองข้างพร้อมกัน หากมารดาให้บุตรดูคนมอย่างมีประสิทธิภาพ อาการเหล่า
นี้จะหายไปเอง
การรักษา
การรักษาที่ดีที่สุดคือ การป้องกัน โดยแนะนำให้คุณแม่ดูแลตนเอง คือ การทำให้นใเกลี้ยงเต้า การใช้ความร้อน การนวด และการพัก
หากมีอาการและอาการเป็นเยอะมากการรักษา อาจรักษาด้วยวิธีการต่าง ๆ เช่น การประคบร้อนหรือเย็น การรักษาด้วยคลื่นเหนือเสียง การรักษาด้วยยาที่ช่วยละลายไขมัน เช่น เลซิติน และการรักษาแบบ comprehensive treatment หรือแบบกายภาพบำบัด เป็นต้น
การดูแลเต้านมของคุณแม่
ก่อนให้นมลูกน้อยควรประคบเต้านมด้วยน้ำอุ่นจัด ประมาณ 3-5 นาที หรือใช้ฝักบัวที่ต่อกับเครื่องทำน้ำอุ่นฉีดที่เต้านมหรือแช่เต้านมในภาชนะขาดเล็ก เพื่อเป็นการกระตุ้นไหลเวียนโลหิตขณะที่ลูกน้อยดูดนม ควรนวดเต้านมเบา ๆ เพื่อเป็นการส่งเสริมการไหลของน้ำนม
การปรับพฤติกรรมการเลี้ยงลูกด้วยน้ำนมแม่
คุณแม่ที่ให้เต้าลูก้อยควรปรับวิธรการนำลูกน้อยเข้าเต้าและการดูดนมอย่างถูกวิธี และปรับเปลี่ยนการสวมเสื้อชั้นในที่มีโครง การนอนให้นมในท่าเดิม ๆ ซ้ำ การใช้เครื่องปั๊มนมไม่มีคุณภาพ ขนาดของกรวยปั๊บไม่เหมาะสม เป็นต้น
ทำความรู้จักกับสมุนไพรน่ารู้
ชื่ออื่น ละหุ่งแดง (ภาคกลาง) มะโห่ง มะโห่งหิน (เหนือ) มะละหุ่ง
สรรพคุณ ตำรายาไทย ใช้ น้ำมันจากเมล็ด รสมันเอียน มีฤทธิ์ระบายอุจจาระสำหรับเด็กและผู้ใหญ่ เมล็ด นำเมล็ดมาทุบแล้วเอาจุดงอกออก ต้มกับนมครึ่งหนึ่ง แล้วต้มกับน้ำเพื่อทำลายพิษ กินแก้ปวดข้อปวดหลัง ตำเป็นยาพอกแผล ใบสด รสจืดขื่น มีฤทธิ์ฆ่าแมลงบางชนิดได้ ต้มกินเป็นยาระบาย แก้ปวดท้อง ขับน้ำนม ขับระดู ขับลม
องค์ประกอบทางเคมี ในเมล็ดประกอบด้วยน้ำมันระเหยยาก (fixed oil) ประมาณ 45-55% โปรตีน 15-20% ในน้ำมันมีองค์ประกอบสำคัญ คือ triricinoleoylglycerol ซึ่งสามารถถูก hydrolysed บริเวณลำไส้เล็กโดยน้ำย่อย lipase จากตับอ่อน ได้เป็น ricinoleic (hydroxylated C18 fatty acid) คิดเป็นประมาณ 90% ของกรดไขมันทั้งหมด ที่เหลือเป็น linoleic, oleic, stearic เล็กน้อย ricinoleic มีฤทธิ์เป็นยาถ่าย (cathartic effect)
ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา มีฤทธิ์กระตุ้นผนังลำไส้ให้บีบตัว ขับกากอาหารออกมา มักใช้ในผู้ป่วยโรคท้องเดินเฉียบพลันที่เกิดจากอาหารเป็นพิษ เพื่อขับถ่ายอาหารที่เป็นพิษออกมา หรือใช้ทำความสะอาดลำไส้ก่อนการเอ็กซเรย์ลำไส้และกระเพาะอาหาร
ข้อควรระวัง
เมล็ด มีพิษมาก ถ้ากินเพียง 2-3 เมล็ด ปากและคอจะไหม้พอง เลือดออกในกระเพาะอาหาร คลื่นไส้อาเจียน อุจจาระมีเลือด ตับและไตถูกทำลาย ความดันโลหิตลดลงอาจทำให้ตายได้
ผลิตภัณฑ์ที่ช่วยบำรุงคุณแม่หลังคลอด
