Gout And Pseudogout เกาต์กับเกาต์เทียมต่างกันอย่างไร

เกาต์กับเกาต์เทียม เป็นชนิดของโรคข้ออักเสบ (inflammatory arthritis diseases) ซึ่งเกิดมีสาเหตุจากผลึกเกลือ (crystal-induced arthritis) ที่ก่อให้เกิดอาการปวด บวม ร้อนแดง ที่บริเวณข้อของร่างกาย ดูเหมือนทั้งสองโรคนี้ไม่แตกต่างกัน แต่ความจริงแล้วมีสาเหตุการเกิดที่แตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง

โรคเกาต์ (Gout)

เกิดจากภาวะกรดยูริกในเลือดสูง ซึ่งหมายถึงภาวะที่ร่างกายมีระดับกรดยูริกในเลือด (serum uric acid, SUA) สูงกว่าปกติ (สูงกว่า 7 มก./ดล.) ทำให้เกิดการตกผลึกเกลือ “โมโนโซเดียมยูเรต” (monosodium urate; MSU) บริเวณข้อและเนื้อเยื่อต่างๆทั่วร่างกาย โดยเฉพาะรยางค์ส่วนปลาย เช่น มือ และเท้า ทั้งอาจทำให้เกิดก้อน tophus บริเวณข้อ เนื้อเยื่อผิวหนัง และท่อไตซึ่งอาจนําไปสู่ภาวะไตวายเฉียบพลัน (acute renal failure) ได้ และการสะสมของผลึก จัดเป็นสิ่งระคายเคืองต่อร่างกายที่จะกระตุ้นกระบวนการอักเสบ (inflammatory response) ทำให้เกิดภาวะข้ออักเสบเฉียบพลัน (acute arthritis) ขึ้น

อาการของโรคเกาต์ (gout) แบ่งเป็น 3 ระยะ คือ ระยะข้ออักเสบเฉียบพลัน มักเกิดที่ข้อหัวแม่เท้า หรือข้อเท้า ข้อปวดบวมแดงรุนแรงใน 24 ชั่วโมงแรก หากไม่รักษาสามารถหายได้เองใน 5-7 วัน และส่วนใหญ่จะเป็นซ้ำ ๆ ระยะไม่มีอาการ หลังจากข้ออักเสบหาย จะไม่มีอาการใด และระยะเรื้อรัง หลังจากมีอาการซ้ำ ๆ 3-5 ปี ข้ออักเสบจะมีจำนวนมากขึ้น ลามมาที่ข้ออื่น ๆ และเกิดก้อนจากผลึกของกรดยูริกขนาดโตขึ้นเรื่อย ๆ อาจแตกเห็นเป็นผงขาวนวลคล้ายชอล์ก

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดเกาต์ (Gout)

1. อายุ ในเพศชายวัยกลางคนและสูงอายุ และหญิงวัยหมดประจำเดือน
2. เพศ เพศชายมักเป็นมากกว่าเพศหญิง
3. พันธุกรรม มีบทบาทเล็กน้อย
4. โรคอื่นที่เป็นสาเหตุ ซึ่งมักสัมพันธ์กับพฤติกรรมการดำเนินชีวิตและการรับประทานอาหาร เช่น การมีระดับไขมันในเลือดสูง โรคความดันโลหิตสูง โรคไตวาย โรคอ้วน และโรคเบาหวานชนิดที่ไม่ตอบสนองต่ออินซูลิน เป็นต้น
5. อาหารและพฤติกรรมการใช้ชีวิต อาการประเภทที่มีพิวรีนสูง เช่น เนื้อสัตว์ อาหารทะเล เครื่องดื่มที่มีน้ำตาลฟรักโตสสูง ดื่มแอลกอฮอล์และการรับประทานยาที่มีผลเพิ่มระดับกรดยูริกในเลือด เช่น ยาขับปัสสาวะชนิดไทอะไซด์ เป็นต้น

การรักษาโรคเกาต์ (Gout)

มีสาเหตุจากภาวะกรดยูริกในเลือดสูงนั้นการรักษาจะใช้ยาที่มีฤทธิ์ลดระดับกรดยูริกในเลือดเช่น ยาอัลโลพูรินอล (allopurinol) เป็นต้น และใช้ยาบรรเทาอาการปวดและอักเสบของข้อขณะเกิดอาการข้ออักเสบเฉียบพลัน เช่น ยาคลอจิซีน (colchicine) กลุ่มยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ (NSAIDs) และ กลุ่มยาคอร์ติโคสเตียรอยด์ (corticosteroids) เป็นต้น ร่วมกับการใช้น้ำแข็งประคบบริเวณที่อักเสบ

โรคเกาต์เทียม (Pseudogout)

เกิดจากการสะสมผลึกแคลเซียมไพโรฟอสเฟตดีไฮเดรท calcium pyrophosphate dehydrate (CPPD) โดยมักจะเกิดพยาธิสภาพขึ้นในข้อบริเวณใหญ่ๆ ของร่างกายและมักจะสะสมบริเวณเนื้อเยื่อรอบๆ ข้อเท้านั้นเช่น หัวเข่า (พบมากที่สุด) ข้อเข่า ข้อมือ และข้อไหล่ เป็นต้น

ปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิดโรคเกาต์เทียม (Pseudogout)

1. อายุ พบบ่อยในผู้อายุ
2. เพศ ชายและหญิงเกิดได้เท่า ๆ กัน
3. พันธุกรรม มีบทบาทเกิดโรค
4. โรคอื่นที่เป็นสาเหตุ เช่น ข้อถูกทำลาย ฮอร์โมนพาราไทรอยด์ในเลือดสูง ระดับแมกนีเซียมในเลือดต่ำ ธาตุเหล็กสะสมในร่างกายสูง และโรคเบาหวาน เป็นต้น
5. อาหารและพฤติกรรมการใช้ชีวิต ไม่มีผลต่อการเกิดโรค

การรักษาโรคเกาต์เทียม (Pseudogout)

ปัจจุบันยังไม่มียาที่มีฤทธิ์ลดการสะสมผลึกเกลือ CPPDดังนั้นในการรักษาโรคเกาต์เทียมนั้นจะใช้เฉพาะยาที่มีฤทธิ์บรรเทาอาการปวดและอักเสบเท่านั้นขณะเกิดอาการปวดเท่านั้น โดยสามารถใช้ยาระงับปวดที่ใช้รักษาอาการปวดขณะเกิดข้ออักเสบเฉียบพลันชนิดเดียวกับโรคเกาต์ เช่น ยากลุ่ม NSIADs และยาคลอจิซีน เป็นต้น

ข้อควรปฏิบัติสำหรับผู้ที่เป็นเกาต์

1. พบแพทย์อย่างสม่ำเสมอ เพื่อติดตามการรักษา
2. หลีกเลี่ยงสิ่งกระตุ้น ได้แก่ การหยุดยาเอง/รับประทานยาไม่สม่ำเสมอ การดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ในรายที่อาหารที่มีกรดยูริกสูงบางชนิดที่กระตุ้นการกำเริบของโรคควรหลีกเลี่ยงอาหารดังกล่าว การบีบ/นวดข้อ เป็นต้น
3. รักษาร่วมกับการดูแลสุขภาพ ที่สำคัญได้แก่ โรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน ไขมันสูง โรคหัวใจ นิ่วที่ไต โรคอ้วน และควรงดสูบบุหรี่