Vulvar Pain เจ็บบริเวณปากช่องคลอด

เจ็บปากช่องคลอด (Vulvar Pain) เป็นอาการที่รวมความรู้สึกไม่สบายต่าง ๆ บริเวณปากช่องคลอด ตั้งแต่หัวหน่าวถึงทวารหนัก อาการนี้อาจเป็นความรู้สึกปวด ร้อน แสบ คัน หรือระคายเคือง ซึ่งอาจเกิดขึ้นเป็นช่วง ๆ หรือมีลักษณะเรื้อรัง อาการเหล่านี้มีผลกระทบทั้งต่อร่างกาย จิตใจ และชีวิตทางเพศของผู้หญิง โดยสาเหตุของอาการเจ็บปากช่องคลอดสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ ได้แก่

1. Vulvar-Pain ที่สัมพันธ์กับกลุ่มโรคจำเพาะ

1.1 การติดเชื้อ (Infections)
การติดเชื้อเป็นสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดในกลุ่มโรคจำเพาะ ซึ่งมักมาพร้อมกับอาการแสบ คัน และตกขาวผิดปกติ
• เชื้อรา (Candidiasis): ทำให้เกิดอาการแสบ คัน บวมแดง และมีตกขาวลักษณะคล้ายนมบูด
• ทริโคโมแนส (Trichomoniasis): ทำให้เกิดตกขาวเป็นฟอง มีกลิ่นเหม็น และอาการเจ็บระหว่างมีเพศสัมพันธ์
• เริมที่อวัยวะเพศ (Genital Herpes): ทำให้เกิดตุ่มน้ำใสที่ปากช่องคลอดซึ่งแตกออกกลายเป็นแผลตื้น และมีอาการปวดแสบมาก

1.2 โรคผิวหนังที่เกี่ยวข้องกับปากช่องคลอด
โรคผิวหนังบางชนิดสามารถส่งผลต่อปากช่องคลอด ทำให้เกิดอาการเจ็บหรือแสบ ได้แก่:
• Lichen Planus: โรคผิวหนังอักเสบที่ทำให้เกิดแผลเรื้อรังบริเวณปากช่องคลอด อาจมีลักษณะเป็นแผ่นสีขาวหรือแดง
• Lichen Sclerosus: ผิวหนังบริเวณปากช่องคลอดบางและขาว อาจมีอาการคันและเจ็บเรื้อรัง
• Lichen Simplex Chronicus: การอักเสบเรื้อรังของผิวหนังที่เกิดจากการเกาอย่างต่อเนื่อง ทำให้ผิวหนังหนาตัว

1.3 ช่องคลอดเสื่อมสภาพ (Atrophic Vaginitis):
• เกิดจากการลดลงของฮอร์โมนเอสโตรเจนในสตรีวัยหมดประจำเดือน ทำให้ช่องคลอดแห้ง ระคายเคือง และอักเสบ

1.4 Desquamative Inflammatory Vaginitis (DIV):
• เป็นภาวะอักเสบเรื้อรังของช่องคลอดที่ไม่ทราบสาเหตุแน่ชัด มักพบในสตรีวัยหมดประจำเดือน
• ลักษณะอาการ: ตกขาวลักษณะขุ่นคล้ายหนอง แสบและระคายเคืองช่องคลอด อาจมีผื่นแดงและเจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
• เกณฑ์การวินิจฉัย:
1.4.1 มีอาการอย่างน้อย 1 อย่าง เช่น ตกขาว แสบ ระคายเคือง หรือเจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์
1.4.2 มีอาการอักเสบของผิวช่องคลอด เช่น ผื่นแดง บวม หรือรอยกัดเซาะ
1.4.3 ช่องคลอดมีค่า pH > 4.5
1.4.4 ตรวจ Wet Smear พบเซลล์อักเสบและเซลล์ parabasal เพิ่มขึ้น

1.5 โรคระบบประสาท
โรคที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทสามารถทำให้เกิดอาการปวดบริเวณปากช่องคลอดได้ เช่น:
• Pudendal Neuralgia: การกดทับของเส้นประสาท pudendal
• Postherpetic Neuralgia: ความปวดเรื้อรังหลังจากการติดเชื้อเริม
• Multiple Sclerosis (MS): โรคเกี่ยวกับระบบประสาทที่อาจทำให้เกิดความผิดปกติในความรู้สึก

2. Vulvodynia

Vulvodynia เป็นภาวะเจ็บปวดบริเวณปากช่องคลอดที่ไม่มีสาเหตุจำเพาะเจาะจง เช่น การติดเชื้อหรือการอักเสบ
• ลักษณะอาการ:
• ปวดร้อน แสบ หรือรู้สึกเหมือนมีของแหลมตำ
• อาจเกิดเฉพาะที่ เช่น บริเวณ clitoris หรือ vestibule หรือกระจายทั่วปากช่องคลอด
• การวินิจฉัย:
• มักตรวจไม่พบความผิดปกติทางกายภาพชัดเจน อาจเป็นปัญหาทางระบบประสาทหรือจิตใจ

อาการร่วมที่พบได้ใน Vulvar-Pain

• เจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์ (Dyspareunia): ความเจ็บปวดขณะมีเพศสัมพันธ์เป็นอาการที่พบได้บ่อยในผู้ที่มีอาการ Vulvar-Pain
• ตกขาวผิดปกติ: ลักษณะและปริมาณของตกขาวอาจเปลี่ยนแปลงขึ้นอยู่กับสาเหตุของโรค
• อาการแสบและคัน: พบได้ในโรคผิวหนังหรือการติดเชื้อรา

การรักษา Vulvar-Pain

1. การรักษาตามสาเหตุ:
• การติดเชื้อ: ใช้ยาต้านเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส หรือรา
• โรคผิวหนัง: ใช้ยาสเตียรอยด์หรือครีมที่ช่วยลดอาการอักเสบ

2. การบรรเทาอาการทั่วไป:
• ยาแก้ปวด เช่น ยากินหรือยาทาเฉพาะที่
• การใช้เจลหล่อลื่นในกรณีที่มีช่องคลอดแห้ง

3. การรักษาภาวะเฉพาะทาง:
• กายภาพบำบัดสำหรับผู้ที่มีภาวะช่องคลอดหดเกร็ง (Vaginismus)
• การให้ฮอร์โมนเอสโตรเจนเฉพาะที่ในสตรีวัยหมดประจำเดือน

4. การดูแลสุขภาพจิต:
• สำหรับ Vulvodynia ที่ไม่มีสาเหตุจำเพาะ อาจจำเป็นต้องปรึกษาจิตแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญด้านพฤติกรรมบำบัด

คำแนะนำในการดูแลตนเอง

1. รักษาสุขอนามัย: ล้างบริเวณปากช่องคลอดด้วยน้ำเปล่า หลีกเลี่ยงการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีกลิ่นหรือสารเคมีแรง
2. หลีกเลี่ยงการกระตุ้น: หลีกเลี่ยงการสวมใส่เสื้อผ้ารัดแน่น หรือการถูเกาบริเวณที่เจ็บ
3. พักผ่อนเพียงพอ: การพักผ่อนช่วยลดความเครียด ซึ่งอาจมีส่วนช่วยบรรเทาอาการ

ข้อสรุป

เจ็บปากช่องคลอดเป็นปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้หญิง แต่การวินิจฉัยที่ถูกต้องและการรักษาที่เหมาะสมสามารถช่วยลดอาการและป้องกันภาวะแทรกซ้อนในระยะยาว หากอาการไม่ดีขึ้นหรือรุนแรง ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อตรวจและรับการรักษาอย่างเหมาะสม