6 Causes of Vaginal Bleeding 6 สาเหตุของเลือดออกทางช่องคลอดหลังวัยทอง สัญญาณอันตายที่ต้องระวัง

วัยทอง (Menopause) เป็นช่วงเวลาที่รังไข่หยุดการผลิตฮอร์โมนเพศหญิงอย่างถาวร ทำให้ไม่มีประจำเดือนอีกต่อไป ผู้หญิงจะเข้าสู่วัยทองอย่างสมบูรณ์เมื่อไม่มีประจำเดือนต่อเนื่องครบ 1 ปี ซึ่งอายุเฉลี่ยของผู้หญิงไทยที่เข้าสู่วัยทองอยู่ที่ 48-52 ปี ในช่วงนี้ไม่ควรมีเลือดออกทางช่องคลอดอีก ดังนั้น หากพบว่ามีเลือดออกหลังวัยหมดระดู ควรระวังและรีบปรึกษาแพทย์ เพราะอาจเป็นสัญญาณของโรคร้ายแรง

ภาวะเลือดออกหลังวัยหมดระดู (Postmenopausal Bleeding)

ภาวะเลือดออกหลังวัยหมดระดู หมายถึง การที่สตรีมีเลือดออกทางช่องคลอดหลังจากไม่มีประจำเดือนติดต่อกันอย่างน้อย 12 เดือน ซึ่งภาวะนี้สามารถพบได้ใน:
• สตรีวัยหมดระดู: โดยเฉลี่ยเริ่มที่อายุ 51 ปี แต่ช่วงอายุปกติอยู่ที่ 45-55 ปี
• สตรีที่มีภาวะรังไข่หยุดทำงานก่อนวัย (Premature Ovarian Failure): พบในผู้หญิงที่หมดประจำเดือนก่อนอายุ 40 ปี
• ผู้ที่ใช้ฮอร์โมนทดแทน (Hormone Replacement Therapy – HRT): ลักษณะการมีเลือดออกขึ้นอยู่กับประเภทและรูปแบบของฮอร์โมนที่ได้รับ

ลักษณะเลือดออกผิดปกติในผู้ที่ใช้ HRT:
• การให้ฮอร์โมนแบบ Cyclical (Sequential Regimen):
• เลือดออกผิดปกติหมายถึงเลือดที่ออกไม่ตรงรอบ หรือเลือดออกปริมาณมากและนานผิดปกติ
• การให้ฮอร์โมนแบบ Continuous Combined Regimen:
• หากมีเลือดออกมากกว่า 6 เดือนหลังเริ่มใช้ฮอร์โมน ถือว่าผิดปกติ

6 สาเหตุของเลือดออกทางช่องคลอดหลังวัยทอง

1. เยื่อบุโพรงมดลูกฝ่อบาง (Endometrial Atrophy)
• พบได้: ร้อยละ 59 ของผู้ป่วย
• สาเหตุ:
• การขาดฮอร์โมนเอสโตรเจนหลังวัยหมดระดูทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกฝ่อบางและมีของเหลวน้อย
• การเสียดสีระหว่างเยื่อบุโพรงมดลูกทำให้เกิดการอักเสบเรื้อรังและเลือดออก
• ลักษณะเลือดออก:มักเป็นเลือดออกเล็กน้อย แต่เกิดขึ้นบ่อย

2. ติ่งเนื้อในโพรงมดลูก (Endometrial Polyp)
• พบได้: ร้อยละ 12
• สาเหตุ:
• เนื้องอกที่ไม่เป็นอันตรายซึ่งเจริญเติบโตในโพรงมดลูก
• มักพบในช่วงใกล้หมดระดู
• ลักษณะเลือดออก:เลือดออกเล็กน้อยถึงปานกลาง อาจมีตกขาวร่วมด้วย

3. มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก (Endometrial Cancer)
• พบได้: ร้อยละ 10
• สาเหตุ:
• พบในผู้หญิงที่มีอายุมากขึ้น โดย 90% ของผู้ป่วยมะเร็งชนิดนี้มีอาการเลือดออกหลังวัยทอง
• ลักษณะเลือดออก:
• มักเป็นเลือดออกผิดปกติปริมาณมาก

4. เยื่อบุโพรงมดลูกหนาตัวผิดปกติ (Endometrial Hyperplasia)
• พบได้: ร้อยละ 9.8
• สาเหตุ:
• การขาดฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนที่ช่วยควบคุมการเจริญเติบโตของเยื่อบุโพรงมดลูก
• อาจเกิดจากฮอร์โมนเอสโตรเจนที่มาจากเนื้องอกรังไข่หรือต่อมหมวกไต
• ลักษณะเลือดออก:
• เลือดออกไม่สม่ำเสมอ และมักมีปริมาณมาก

5. ผลข้างเคียงจากฮอร์โมน
• พบได้: ร้อยละ 7
• สาเหตุ:
• การใช้ฮอร์โมนทดแทน (HRT) หรือยาสมุนไพรที่มีสาร phytoestrogen เช่น สารสกัดจากถั่วเหลือง
• การได้รับฮอร์โมนเอสโตรเจนในปริมาณมากเกินไปทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกหนาตัวผิดปกติ
• ลักษณะเลือดออก:
• เลือดออกไม่สม่ำเสมอ อาจมีอาการร่วม เช่น ตกขาว

6. สาเหตุอื่น ๆ
• พบได้: ร้อยละ 1-2
• ตัวอย่างสาเหตุร้ายแรง:
• มะเร็งปากมดลูก
• เนื้องอกรังไข่
• มะเร็งรังไข่
• มดลูกอักเสบติดเชื้อ
• ภาวะมีเลือดอุดตันสะสมในมดลูก
• ลักษณะเลือดออก:
• มักเป็นเลือดออกผิดปกติที่มาพร้อมกับอาการอื่น เช่น ปวดท้องน้อย

ข้อสังเกตและแนวทางการดูแลตนเอง

• การมีเลือดออกทางช่องคลอดหลังวัยหมดระดูถือว่า ไม่ปกติ
• ผู้ที่มีเลือดออกควรรีบปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัย เช่น การตรวจอัลตราซาวด์หรือการขูดมดลูก

สรุป

ภาวะเลือดออกหลังวัยหมดระดู เป็นสัญญาณเตือนที่ไม่ควรมองข้าม เพราะอาจเกี่ยวข้องกับโรคร้ายแรง เช่น มะเร็งเยื่อบุโพรงมดลูก ผู้หญิงที่เข้าสู่วัยทองควรใส่ใจการเปลี่ยนแปลงของร่างกาย หากพบความผิดปกติควรรีบพบแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและรักษาอย่างทันท่วงที การตรวจสุขภาพเป็นประจำและการปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการใช้ฮอร์โมนทดแทนจะช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดโรคและภาวะแทรกซ้อนในอนาคต