Neuropathy โรคปลายประสาทอักเสบ

อาการปลายประสาทอักเสบ (Peripheral Neuropathy) เป็นภาวะหนึ่งของเส้นประสาทซึ่งทำหน้าที่รับส่งคำสั่งจากสมองและไขสันหลังไปยังอวัยวะต่าง ๆ เกิดความเสียหายหรือเกิดโรคบางชนิด จนทำให้เกิดอาการต่างๆ โดยภาวะปลายประสาทอักเสบ มักพบได้ในผู้ป่วยที่มีอายุเฉลี่ย 30 ปีขึ้นไป และกลุ่มเสี่ยงที่มีโอกาสเกิดโรคนี้ได้มากขึ้น โดยเราสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่ม ได้แก่
– กลุ่มผู้ป่วยที่มีภาวะภูมิคุ้มกันผิดปกติ ภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น โรคเบาหวาน
– ผู้ที่ขาดวิตามินหรือสารบางชนิด เช่น B1 B6 และ B12
– กลุ่มที่ได้รับสารพิษต่างๆ เช่น พิษจากตะกั่ว โลหะหนัก
สัญญาณเตือนโรคปลายประสาทอักเสบ ลักษณะของอาการที่พบได้บ่อยในผู้ป่วยโรคปลายประสาทอักเสบ มี ดังนี้
– เหน็บและชาปลายมือและเท้า
– ความรู้สึกบริเวณปลายมือและเท้าลดลง
– กล้ามเนื้ออ่อนแรง (โดยเฉพาะที่เท้า)
– เสียการทรงตัวหรือเดินเซ
– ความดันโลหิตต่ำ
– ท้องผูกหรือท้องเสีย อาหารย่อยยาก
– เหงื่อออกมากกว่าปกติ

อาการของโรคปลายประสาทอักเสบ

เส้นประสาทส่วนปลายมีหน้าที่เฉพาะ ดังนั้นอาการจะขึ้นอยู่กับประเภทของเส้นประสาทที่ได้รับผลกระทบ ดังนี้
– เส้นประสาทรับความรู้สึก (Sensory nerves) เส้นประสาทที่เชื่อมต่อกับผิวหนัง ที่ทำให้เกิดความรู้สึกต่างๆ เช่น อุณหภูมิ ความเจ็บปวด การสั่นสะเทือน หรือการสัมผัส
– เส้นประสาทสั่งการ (Motor nerves) เส้นประสาทที่เชื่อมต่อกับกล้ามเนื้อ ควบคุมการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อ
– เส้นประสาทอัตโนมัติ (Autonomic nerves) เส้นประสาทที่เชื่อมต่อกับอวัยวะภายใน ควบคุมการทำงานของอวัยวะต่างๆ เช่น ความดันโลหิต การขับเหงื่อ อัตราการเต้นของหัวใจ การย่อยอาหาร และการทำงานของกระเพาะปัสสาวะ

อาการที่พบบ่อย

ของปลายประสาทอักเสบ ได้แก่
– เริ่มมีอาการชา เหน็บ หรือรู้สึกเสียวที่เท้าหรือมือ ซึ่งสามารถลุกลามไปถึงขาและแขนได้
– รู้สึกคล้ายถูกของมีคมทิ่มแทง หรือปวดแสบปวดร้อน
– ไวต่อการสัมผัสมาก
– รู้สึกปวดระหว่างทำกิจกรรมที่ไม่ควรทำให้เกิดอาการปวด เช่น ปวดเท้าเมื่อลงน้ำหนักหรือเมื่ออยู่ใต้ผ้าห่ม
– เสียการทรงตัว และหกล้มง่าย
– กล้ามเนื้ออ่อนแรง
– รู้สึกเหมือนสวมถุงมือหรือถุงเท้าทั้ง ๆ ที่ไม่ได้สวม
– เป็นอัมพาตหากเส้นประสาทสั่งการ ได้รับบาดเจ็บรุนแรง
– แพ้ความร้อน
– เหงื่อออกมาก หรือไม่สามารถขับเหงื่อได้
– มีปัญหาลำไส้ กระเพาะปัสสาวะ หรือระบบย่อยอาหาร
– ความดันโลหิตลดลงทำให้เกิดอาการวิงเวียนศีรษะหรือหน้ามืด

สาเหตุของโรคปลายประสาทอักเสบ

ภาวะปลายประสาทอักเสบ เป็นความเสียหายของเส้นประสาทที่เกิดจากเงื่อนไขต่างๆ ปัจจัยที่อาจเพิ่มความเสี่ยงโรค ได้แก่
– โรคภูมิต้านตนเอง รวมถึงกลุ่มอาการของ โรคโจเกรน (Sjogren’s syndrome) ลูปัส (Lupus) โรคข้อรูมาตอยด์ (Rheumatoid arthritis) กลุ่มโรคกิลแลง-บาร์เร (Guillain-barre syndrome) โรคเส้นประสาทอักเสบเรื้อรัง (Chronic inflammatory demyelinating polyneuropathy) และการอักเสบของผนังหลอดเลือด (Necrotizing vasculitis)
– โรคเบาหวาน เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด ผู้ป่วยโรคเบาหวานมากกว่า 50% มีโอกาสเป็นโรคปลายประสาทอักเสบ
– การติดเชื้อ ทั้งเชื้อไวรัสหรือแบคทีเรียบางชนิด เช่น โรคไลม์ (Lyme disease) โรคงูสวัด การติดเชื้อไวรัสเอ็บสไตบาร์ (Epstein-barr virus) ไวรัสตับอักเสบบีและ ซี โรคเรื้อน โรคคอตีบ และผู้ติดเชื้อเอชไอวี
– พันธุกรรม เช่น โรค Charcot-Marie-Tooth ซึ่งเป็นโรคทางระบบประสาทที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรม
– เนื้องอกและมะเร็ง ที่กระจายไปยังเส้นประสาทหรือกดทับเส้นประสาท
– ความผิดปกติของไขกระดูก รวมถึงโรคที่เกิดจากการสะสมโปรตีนในเลือดที่ผิดปกติ (monoclonal gammopathies) โรคมะเร็งกระดูก มะเร็งต่อมน้ำเหลือง
– โรคอื่นๆ ได้แก่ โรคไต โรคตับ ความผิดปกติของเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน และโรคต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป(Hypothyroidism)
– พิษสุราเรื้อรัง อาจนำไปสู่การขาดวิตามิน
– การสัมผัสกับสารพิษ เช่น ตะกั่วและปรอท
– ยาบางชนิด โดยเฉพาะยาที่ใช้รักษามะเร็ง (เคมีบำบัด)
– ภาวะบาดเจ็บที่กดทับเส้นประสาท จากอุบัติเหตุ หกล้ม หรือการเล่นกีฬา ที่สามารถทำลายเส้นประสาทส่วนปลาย นอกจากนี้ยังอาจเกิดจากแรงกดจากการเข้าเฝือกหรือใช้ไม้ค้ำยัน
– ภาวะขาดวิตามินบี 1 วิตามินบี 6 วิตามินบี 12 วิตามินอี และไนอาซิน ซึ่งมีความสำคัญต่อเส้นประสาท

การรักษาโรคปลายประสาทอักเสบ

การรักษาภาวะปลายประสาทอักเสบ มีเป้าหมายเพื่อบรรเทาอาการ โดยการรักษาโรคหรือภาวะที่เป็นสาเหตุ ดังนี้
– ยาบรรเทาปวด เช่น ยาลดการอักเสบ (NSAIDs) กรณีอาการไม่รุนแรง
– ยารักษาโรคที่มีส่วนประกอบของโอปิออยด์ (Opioid) ซึ่งเป็นยาที่สั่งโดยแพทย์เท่านั้น ใช้รักษาในกรณีรักษาด้วยวิธีอื่น ไม่ได้ผล
– ยาใช้เฉพาะที่ เช่น ยาทาหรือยาแปะ เพื่อลดอาการปวด
– ใช้ไฟฟ้ากระตุ้นเส้นประสาทผ่านทางผิวหนัง (Transcutaneous electrical nerve stimulation) เพื่อลดความเจ็บปวด โดยทั่วไปใช้เวลาประมาณ 30 นาทีต่อวัน เป็นระยะเวลา 1 เดือน
– การเปลี่ยนถ่ายน้ำเหลือง (Plasmapheresis) เป็นการนำแอนติบอดี้และโปรตีนออกจากเลือด และนำเลือดที่ถูกกรองแล้วกลับเข้าไปในร่างกาย (บางกรณีอาจแตกต่างกันไปในผู้ป่วยแต่ละราย)
– การให้อิมมูโนโกลบูลิน (Intravenous immunoglobulin) ผู้ป่วยจะได้รับโปรตีนในระดับสูงที่ทำหน้าที่เหมือนกับแอนติบอดี้ เพื่อยับยั้งระบบภูมิคุ้มกัน กรณีผู้ป่วยมีปัญหาการอักเสบ (บางกรณีอาจแตกต่างกันในผู้ป่วยแต่ละราย)
– การผ่าตัด เพื่อลดแรงกดทับ กรณีผู้ป่วยมีสาเหตุจากการกดทับเส้นประสาท เช่น การกดทับจากเนื้องอก
– กายภาพบำบัด เพื่อช่วยพัฒนาการเคลื่อนไหวของร่างกาย รวมถึงใช้เครื่องช่วยพยุง ไม้เท้า นั่งรถเข็น หรือเครื่องช่วยเดิน

6 วิธี ลดอาการปวดปลายประสาท

1. รับประทานอาหารที่อุดมด้วยวิตามิน เช่น ผลไม้ ผัก ธัญพืชไม่ขัดสี และโปรตีนไขมันต่ำ เพื่อให้เส้นประสาทแข็งแรง
2. ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อย 30 -60 นาที 3 ครั้งต่อสัปดาห์
3. อาบน้ำอุ่น ช่วยให้การไหลเวียนของเลือดดีขึ้น ลดอาการชา และความเจ็บปวดได้
4. งดเว้นการเคลื่อนไหวบริเวณที่มีอาการ เพื่อลดอาการปวดเส้นประสาท หากกลัวว่าจะเผลอ อาจใช้ผ้าพันแผลพันส่วนที่ปวด
5. เปลี่ยนท่าบ่อยๆ เนื่องจากปัญหาการกดทับของเส้นประสาท มีสาเหตุมาจากการเคลื่อนไหวท่าเดิมซ้ำๆ
6. หากอาการปวดรุนแรง ไม่สามารถบรรเทาได้ด้วยวิธีอื่น อาจรับประทานยาแก้ปวด ที่สามารถซื้อได้ตามร้านขายยา เช่น ยาไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) อย่างไรก็ตามควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกร เพราะยาอาจส่งผลต่อร่างกายหรือโรคที่เป็นอยู่

ทำความรู้จักกับสมุนไพรน่ารู้

ไพล

ชื่ออื่น ปูลอย ปูเลย (เหนือ) ปูขมิ้น มิ้นสะล่าง (ไทยใหญ่-แม่ฮ่องสอน) ว่านไฟ (กลาง)                      ว่านปอบ (อีสาน)
          สรรพคุณ เหง้า ขับโลหิตร้ายทั้งหลายให้ตกเสีย ขับระดูสตรี แก้ฟกช้ำ เคล็ดบวม ขับลมในลำไส้ ขับระดู ไล่แมลง แก้จุกเสียด รักษาโรคเหน็บชา แก้ปวดท้อง บิดเป็นมูกเลือด ช่วยสมานแผล สมานลำไส้ แก้ลำไส้อักเสบ แก้มุตกิดระดูขาว ขับลม แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ แก้ปวดท้อง แก้ท้องผูก แก้อาเจียน แก้ปวดฟัน เป็นยารักษาหืด แก้เคล็ดขัดยอก ข้อเท้าแพลง แก้โรคผิวหนัง แก้ฝี
          บัญชียาจากสมุนไพรมีการระบุการใช้ ไพล ในบัญชียหลักแห่งชาติ ซึ่งระบุในตำรับ ยาประสะกานพลู เป็นยารักษาอาการทางระบบทางเดินอาหาร สรรพคุณบรรเทาอาการปวดท้อง จุกเสียด แน่นเฟ้อจากอาหารไม่ย่อย เนื่องจากธาตุไม่ปกติ และระบุในตำรับ ยาประสะไพล ดูแลรักษากลุ่มอาการทางสูตินรีเวช ใช้ในสตรีที่ระดูมาไม่สม่ำเสมอ หรือมาน้อยกว่าปกติ และขับน้ำคาวปลาในสตรีหลังคลอดบุตร นอกจากนี้ไพลยังเป็นส่วนประกอบในตำรับ ยาแก้ลมอัมพฤกษ์ ยาผสมเถาวัลย์เปียง และยาเลือดงาม
          องค์ประกอบทางเคมี   น้ำมันระเหยง่าย มีสารสำคัญที่เป็นองค์ประกอบ ได้แก่ terpinen-4-ol, sabinene, caryophyllene, cineol เป็นต้น       สารสีเหลือง curcumin, cassumunarins A, B, C สารกลุ่มฟีนิลบิวทานอยด์ หลายชนิด เช่น (E)-1-(3,4-dimethoxyphenyl) butadiene (DMPBD) ที่มีฤทธิ์ลดการอักเสบ เป็นต้น
          ฤทธิ์ทางเภสัชวิทยา มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ฤทธิ์ต้านการแพ้ ฤทธิ์คลายตัวของ กล้ามเนื้อมดลูก และกล้ามเนื้อเรียบอื่น ๆ ฤทธิ์รักษาแผลในกระเพาะอาหาร ฤทธิ์ต้านการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด